Table of Contents Show
Nếu bạn đang tìm một điểm trekking còn hoang sơ ở Thanh Hóa, nơi rừng nguyên sinh trải dài, thác nước ẩn sâu, và buổi sớm có thể “săn mây” trên đỉnh núi cao nhất tỉnh, thì Vườn Quốc gia Xuân Liên là cái tên rất đáng để đưa vào bucket list.
Từ một Khu Bảo tồn thiên nhiên thành lập năm 1999, tháng 2–4/2025 Xuân Liên chính thức được nâng hạng thành Vườn quốc gia thứ 35 của Việt Nam. Đây là bước ngoặt lớn không chỉ với Thanh Hóa mà còn với bản đồ đa dạng sinh học cả nước.
Thông tin nhanh về Vườn Quốc gia Xuân Liên
- Vị trí: huyện Thường Xuân, phía tây Thanh Hóa; vùng thượng nguồn sông Chu.
- Diện tích quản lý: khoảng 25.601 ha, trong đó 23.816 ha rừng đặc dụng.
- Địa bàn: 5 xã/thị trấn gồm Bát Mọt, Yên Nhân, Lương Sơn, Vạn Xuân và thị trấn Thường Xuân.
- Hệ sinh thái: vùng chuyển tiếp giữa Tây Bắc và Bắc Trung Bộ → độ đa dạng sinh học cực cao.
Vì sao Vườn Quốc gia Xuân Liên đặc biệt?
Một trong những trung tâm đa dạng sinh học giàu nhất Việt Nam
Theo các đợt điều tra khoa học:
- Thực vật: 1.228 loài thực vật bậc cao, trong đó có 56 loài quý hiếm, nhiều loài thuộc IUCN và Sách Đỏ Việt Nam.
- Động vật: 1.811 loài, với 94 loài nguy cấp/quý hiếm.
Điều này biến Vườn Quốc gia Xuân Liên thành “ngân hàng gen sống” giữa dãy Trường Sơn Bắc – một nơi mà mỗi chuyến đi bộ đều có thể là hành trình xuyên qua nhiều tầng sinh cảnh: rừng thường xanh, suối thác, thung lũng và đỉnh núi cao mát lạnh.
Nơi “hồi sinh” Mang Roosevelt
Điểm nhấn khiến giới bảo tồn quốc tế chú ý: Mang Roosevelt (mang Pù Hoạt) – loài từng bị cho là tuyệt chủng gần 100 năm – đã được xác nhận ở Xuân Liên thông qua phân tích ADN.
Không chỉ là phát hiện khoa học quan trọng, câu chuyện này còn khiến Xuân Liên trở thành vùng phân bố then chốt của loài mang hiếm bậc nhất Đông Dương.
Thiên đường của linh trưởng
Vườn Quốc gia Xuân Liên là:
- nơi có quần thể vượn đen má trắng lớn nhất Việt Nam, với hàng chục đàn ghi nhận.
- vùng sinh sống của voọc xám, cùng các loài linh trưởng khác như khỉ, culi…
Trekking đúng mùa, bạn có thể nghe tiếng vượn gọi bầy vọng từ sườn núi sang thung lũng – một trải nghiệm rất “rừng sâu” mà hiếm điểm đến nào còn giữ được.
Rừng nguyên sinh và cây di sản ngàn năm
Vườn có hơn 5.000 ha rừng nguyên sinh, nhiều cây cổ thụ hàng trăm–hàng ngàn năm tuổi: pơ mu, sa mộc dầu, vù hương, sến mật, re gừng, táu mặt quỷ, dổi xanh… Đặc biệt, hai cây pơ mu và sa mộc dầu trên 1.000–1.500 năm tuổi đã được công nhận là Cây Di sản Việt Nam.
Đi giữa khu rừng này giống như đi trong một “bảo tàng sống” của thời gian.
Vườn Quốc gia Xuân Liên cùng tiềm năng nghiên cứu và tạo sinh kế
Bên cạnh bảo vệ hệ sinh thái, Xuân Liên là nơi nghiên cứu giống và phục hồi nguồn gen:
- Nhân giống, bảo tồn lan rừng quý (hài lông, hài vân, thủy tiên hường…), dược liệu như na rừng, giổi ăn hạt.
- Lần đầu ở Việt Nam nhân giống thành công lan hài vân bắc và lan hài lông bằng nuôi cấy mô in-vitro, mở ra hướng bảo tồn gắn với giá trị kinh tế.
- Nghiên cứu một số loài thú nhỏ như cầy vòi hương, cầy vòi mốc, vừa giữ nguồn gen vừa hỗ trợ sinh kế cộng đồng.
Vai trò “lá chắn đầu nguồn” cho hồ Cửa Đạt
Xuân Liên là vùng phòng hộ đầu nguồn của hệ thống thủy lợi–thủy điện Cửa Đạt, với hàng nghìn ha mặt nước lòng hồ nằm trong khu vực vườn.
Rừng ở đây giúp điều tiết nước, giảm xói mòn, hạn chế lũ lụt, đảm bảo nguồn nước ổn định cho nông nghiệp và đời sống hạ du Thanh Hóa. Nói cách khác: giữ rừng Xuân Liên là giữ an ninh nước của cả vùng.
Điểm tham quan ở Vườn Quốc gia Xuân Liên
Xuân Liên đã có 10 tuyến/điểm du lịch sinh thái được phê duyệt, trong đó nổi bật là 3 tuyến dễ tiếp cận:
Tuyến 1: Dã ngoại thác Yên
Một route nhẹ – vừa, hợp cho nhóm bạn hoặc gia đình thích picnic rừng, tắm suối và chụp ảnh thác.
Tuyến 2: Sinh thái thác Thiên Thủy
Nhiều đoạn rừng rậm và suối nhỏ, cảnh quan rừng rậm. Mùa mưa thác đẹp mạnh mẽ, mùa khô nước trong và dễ đi.
Tuyến 3: Khám phá rừng nguyên sinh bản Vịn – cây Di sản
Đây là tuyến dành cho người muốn “tắm rừng”: gặp cây cổ thụ, nghe rừng kể chuyện, cảm nhận mùi đất ẩm và tán lá dày.
Đỉnh Pù Gió – Điểm săn mây cao nhất Thanh Hóa
Pù Gió (1.620m) là đỉnh cao nhất tỉnh Thanh Hóa và là trải nghiệm signature khi đến Xuân Liên.
- Trekking 2 ngày 1 đêm, tổng quãng đường rừng hơn 10km.
- Ngủ rừng, tự nấu ăn với rau rừng, và sáng hôm sau lên đỉnh đón biển mây.
- Trên đỉnh có thể phóng tầm mắt ra Hồ Cửa Đạt, núi non tầng tầng, mùa hoa đỗ quyên trắng rất ấn tượng.
Khung giờ săn mây đẹp nhất: 6h–8h sáng.
Kinh nghiệm đi Vườn Quốc gia Xuân Liên cho người lần đầu
Thời điểm đẹp nhất
- Mùa khô và mát (khoảng tháng 10–4) phù hợp trekking dài, ít vắt, ít mưa.
- Mùa hè rừng vẫn mát (20–25°C), nhưng cần theo dõi mưa rừng.
Chuẩn bị gì khi tham quan Vườn Quốc gia Xuân Liên
- Giày trekking bám tốt, vừa chân.
- Áo ấm mỏng + áo mưa nhẹ (thời tiết núi đổi nhanh).
- Kem chống nắng, thuốc chống côn trùng/nấm, băng cá nhân.
- Đồ ăn đủ dùng, tối giản nhưng giàu năng lượng.
- Luôn kiểm tra dự báo thời tiết trước 2–3 ngày.
Du lịch có trách nhiệm
- Đi theo lối mòn, không tách đoàn.
- Không mang về mẫu thực vật/động vật.
- Không xả rác, hạn chế nhựa dùng một lần.
- Tôn trọng văn hóa bản địa Thái, Mường trong khu vực.
- Bạn có thể liên hệ Ban quản lý để đăng ký tour hoặc nhờ hỗ trợ guide: 0975 536 515 (chị Hoàng Thị Thúy).
Hãy cập nhật ExoTrails ngay trên App Store hoặc Google Play và trở thành một trong những người đầu tiên nâng tầm hành trình khám phá Vườn Quốc gia Xuân Liên cùng ExoTrails.
Tải hoặc cập nhật ứng dụng ExoTrails tại đây! Và hành trình chỉ vui khi cùng làm quen với các người bạn mới trên Basecamp!
