Khám Phá Tây Giang, Quảng Nam: Một Thoáng Hùng Vĩ Trên Dãy Trường Sơn

Có thể bạn chưa biết về Tây Giang Quảng Nam

Tây Giang là ở đâu? Tây Giang là một huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam, phía Tây giáp nước bạn Lào, phía Bắc giáp Thừa Thiên – Huế, phía Đông và Nam giáp 2 huyện cùng tỉnh. Diện tích của Tây Giang rộng tới hơn 900km² nhưng dân cư lại khá thưa thớt. ExoTrails đã khám phá các điểm đến thiên nhiên lẫn văn hoá tại vùng đại ngàn huyền bí này.

Huyện Tây Giang nằm ở phía tây bắc của tỉnh Quảng Nam, cách thành phố Tam Kỳ khoảng 190 km. Về vị trí địa lý:

• Phía đông giáp huyện Đông Giang.
• Phía tây giáp nước bạn Lào với đường biên giới dài khoảng 70 km.
• Phía nam giáp huyện Nam Giang.
• Phía bắc giáp huyện A Lưới và huyện Nam Đông thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.

Tây Giang có diện tích 904,70 km², dân số năm 2019 là 20.005 người, mật độ dân số đạt 22 người/km².

Huyện Tây Giang có thành phần dân tộc chủ yếu là người Cơ Tu (95%); tỷ lệ hộ nghèo chiếm tới 60% vào năm 2018. Dân cư Tây Giang sống rất phân tán, phần lớn tập trung ven suối trong những khu rừng sâu. Đây là huyện thưa dân nhất Quảng Nam và là một trong những huyện có dân số thấp nhất Việt Nam. Tây Giang có khoảng hơn 20.000 dân (95% dân số là người Cơ Tu), sống rải rác ở các vùng suối, rừng sâu. Đời sống người dân chủ yếu dựa vào núi rừng, nơi họ có thể trồng hoa màu, bắt cua cá để phục vụ đời sống hàng ngày. Đời sống kinh tế của người dân vẫn còn kém phát triển.

Tây Giang Quảng Nam cách Hội An và Đà Nẵng chỉ hơn 110km nhưng chưa thực sự được nhiều du khách biết đến. Đây là địa bàn sinh sống của đồng bào dân tộc Cơ Tu.

Nơi đây được thiên nhiên ưu đãi với những khu rừng nguyên sinh xanh mát. Không chỉ vậy, đồng bào dân tộc Cơ Tu nơi đây vẫn còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc với các phong tục, tập quán, trang phục, lễ hội,… đậm đà bản sắc. Đây là tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng của huyện miền núi Tây Giang.

Một số phong tục tập quán của người Cơ Tu

Người Cơ Tu (còn gọi là người Ka Tu, Gao, Hạ, Phương, Ca-tang) là một dân tộc sống ở Miền Trung (Việt Nam) và Hạ Lào. Dân số người Cơ Tu có khoảng trên 103 nghìn người. Tại Việt Nam người Cơ Tu là một trong số 54 dân tộc tại Việt Nam.

Người Cơ Tu nói tiếng Cơ Tu, một ngôn ngữ thuộc ngữ tộc Môn-Khmer trong ngữ hệ Nam Á, được Joshua Project phân loại thành Cơ Tu Đông (Eastern Katu) và Cơ Tu Tây (Western Katu), bao gồm các ngôn ngữ khác như Katang, Pa Kô, Tà Ôi Thượng… Có các nhánh như Cơ Tu Thượng (Katu Dh’riu) tại Lào, Cơ Tu Trung (Katu Nal), Cơ Tu Hạ (Katu Phuong) nói Tiếng Phuong và nhánh Ca Tang tại Nam Giang. Tại Lào theo Joshua Project năm 2019 có 29,000 người Cơ Tu sinh sống.

Người Cơ Tu có hai điệu múa truyền thống tuyệt vời: Tung Tung và Ya Yá. Theo phong tục, mỗi năm chỉ múa một lần, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc và giá trị nghệ thuật cao. Tung Tung tượng trưng cho sự vươn cao, mạnh mẽ, dành cho các nam thanh niên. Ya Yá mang ý nghĩa thẳng hàng, dành cho phụ nữ, thể hiện lòng biết ơn đất trời, với hai tay hứng lên như đón chào, mắt nhìn thẳng, miệng cười duyên, tràn đầy yêu thương. Nam múa riêng, nữ múa riêng, sau đó phối hợp trong tiếng vỗ tay phấn khích của khán giả.

Nếu rừng có thần thì làng có Giàng, nơi được người Cơ Tu thờ tại Gươl – tương tự đình làng của người Việt. Ngày nay, Gươl đã trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng của bà con trong thôn nhưng vẫn gắn liền với lễ hội hiến tế trâu bên cột lễ (cột x’nur) dựng trước Gươl – biểu tượng cho Giàng, các vị thần linh tụ về chứng giám trong tiếng cồng, chiêng, trống, tù và vang rộn rã.

Chiêng trống tạo nhịp điệu cho đàn ông mặc khố, tay cầm kiếm, giáo, khiên nỏ, đi quanh hai cây nêu ngược chiều kim đồng hồ, tái hiện động tác chiến đấu, săn bắn trong điệu múa Tơntúng hùng dũng. Phụ nữ múa dadăq uyển chuyển với chân nhún quay vòng, hai tay nâng cao bằng vai theo hình chữ U, mô phỏng hình ảnh bưng lễ vật dâng lên trời.

Đường đi Tây Giang Quảng Nam có khó không

Tây Giang cách thành phố Đà Nẵng gần 150km và cách thành phố Tam Kỳ (Quảng Nam) khoảng 190km. Khách du lịch Hội An hoặc Đà Nẵng muốn ghé thăm Tây Giang có thể lựa chọn đi xe khách, xe hơi hoặc xe máy. Đường đi đến các điểm cụ thể như Đỉnh Quế, cổng trời Azứt, các làng văn hoá truyền thống của người Cơ Tu đều có mặt trên ứng dụng chuyên về định vị và điều hướng ExoTrails.

– Xe khách: Từ Đà Nẵng hoặc thành phố Tam Kỳ có một số chuyến xe đi Tây Giang Quảng Nam. Khi đến điểm dừng, bạn thuê xe ôm chở vào tận nơi là được;
– Xe hơi và xe máy: Chạy theo đường quốc lộ 14G (tên cũ: DT604) là tới. Tốt nhất nếu chọn phượt Tây Giang bằng xe máy, bạn nên đi theo nhóm đông người để hỗ trợ nhau khi cần. Người lái cần vững tay lái và thật bình tĩnh vì đường đi khá nhiều sương mù.

Phượt Tây Giang Quảng Nam vào thời điểm nào?

Do là huyện miền núi nên khí hậu của Tây Giang rất mát mẻ. Đây chính là điểm đến lý tưởng cho bạn vào mùa hè để tránh cái nắng của miền Trung.

Nếu đến đây vào mùa đông, bạn sẽ được chiêm ngưỡng khung cảnh hùng vĩ của núi rừng ẩn hiện trong màn sương mờ ảo không khác gì các tỉnh miền núi Tây Bắc.

Lưu ý khi phượt Tây Giang Quảng Nam

Khi đi phượt Tây Giang, du khách cần lưu ý:

– Chỉ đi phượt xe máy nếu chắc tay lái, có kinh nghiệm lái xe đường dài (vì chặng đường có hơn 100km là đường đồi núi với nhiều con dốc quanh co);
– Là nơi đại ngàn hiểm trở, vị trí của Tây Giang có thể làm nhiễu sóng điện thoại. Với các bạn du lịch khám phá thiên nhiên, hãy sử dụng những ứng dụng định vị và điều hướng có tính năng ngoại tuyến như ExoTrails.
– Kiểm tra kỹ xe (lốp, phanh, xăng,…) trước khi khởi hành;
– Đi chậm, giữ khoảng cách đảm bảo an toàn với xe phía trước;
– Nên quan sát kỹ trước khi vượt qua xe phía trước, đặc biệt là ở những đoạn đèo quanh co;
– Khi trời nhiều sương mù cần phải bật đèn xe;
– Không dừng xe ở giữa đường hoặc ở những đoạn cua để tránh nguy cơ va chạm với các xe khác;
– Chú ý quan sát kỹ các biển báo ven đường;
– Mang theo đủ vật dụng thiết yếu: Giấy tờ tùy thân, đồ dùng cá nhân, thuốc, đồ sơ cứu, đồ giữ ấm, sim điện thoại Viettel (ở Tây Giang chỉ bắt được mạng Viettel),…

Du lịch Tây Giang Quảng Nam có gì đẹp

Không chỉ có ưu thế về thiên nhiên kỳ vĩ và khí hậu mát mẻ quanh năm, Tây Giang còn là vùng đất giàu bản sắc văn hóa dân tộc Cơ Tu. Đây là những nét hấp dẫn du khách của huyện miền núi giáp Lào này.

Tây Giang có rất nhiều con suối đầu nguồn, nhưng xung quanh khu vực đó đều có người dân sinh sống và sử dụng nước suối để sinh hoạt, vì vậy nước suối ở đó ít nhiều có ô nhiễm. Tất cả làng văn hoá và các cung trekking thác và núi tại Tây Giang đều có mặt trên ExoTrails.

Ghé thăm thôn Tà Vàng khi du lịch Tây Giang

Thôn Tà Vàng, xã A Tiêng, huyện Tây Giang nằm cách trung tâm xã A Tiêng khoảng 700m về phía Tây Nam. Nơi đây được xem là góc phố giữa rừng vì có hệ thống đường xá khá khang trang, đi lại thuận tiện. Đây là tọa độ được nhiều khách du lịch lựa chọn khi muốn khám phá cuộc sống của các thôn làng ven đường Hồ Chí Minh.

Thăm làng truyền thống Cơ Tu Tây Giang Quảng Nam

Vào năm 2006, khu bảo tồn nhà truyền thống của đồng bào Cơ Tu đã được xây dựng trên nền đất rộng 2ha. Khu nhà truyền thống gồm 10 nhà sàn của 10 xã trên địa bàn huyện Tây Giang. Mỗi xã là 1 ngôi nhà với những sắc thái riêng với ý nghĩa duy trì bảo tồn nhà sàn và giáo dục cho con cháu về văn hóa truyền thống của cộng đồng người Cơ Tu.

Ngoài ra, trong khu làng còn có 1 nhà dài, 1 Gươl và 1 nhà mồ của đồng bào Cơ Tu, giúp du khách thập phương hiểu hơn về văn hóa của người bản địa.

Thăm thôn Pơr’ning tại Tây Giang Quảng Nam

Thôn Pơr’ning được nhiều du khách biết tới bởi nơi đây được xem là cái nôi lưu giữ nguyên vẹn nét văn hóa độc đáo của người Cơ Tu phía Tây Quảng Nam. Đến thăm nơi đây, các tín đồ du lịch sẽ được chiêm ngưỡng nhà tộc họ, nhà Gươl hay tham gia những lễ hội truyền thống như lễ mừng lúa mới, làng mới,… và mua về những món quà lưu niệm như đồ thổ cẩm, đan lát,…

Chinh phục đỉnh Quế khi du lịch Tây Giang

Đỉnh Quế Tây Giang có độ cao 1369m so với mực nước biển và được xem là đỉnh núi đẹp nhất của tỉnh Quảng Nam. Nơi đây được mây mù bao phủ quanh năm. Đi qua hàng trăm cây số đường đèo, du khách sẽ chinh phục đỉnh Quế, check-in giữa “biển mây” trắng xóa. Ở đỉnh Quế, dường như chỉ cần vươn tay là bạn có thể chạm tới mây, tới trời.

Khám phá ruộng bậc thang Chuôr tại Tây Giang

Những thửa ruộng bậc thang Chuôr đã có cách đây từ hàng trăm năm, tạo nên một bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp cho vùng núi *Tây Giang Quảng Nam*. Du khách nên ghé thăm nơi đây vào mùa thu hoạch để được tham gia lễ hội mừng lúa mới. Thông qua các nghi thức cúng tế trang nghiêm, đồng bào thể hiện sự biết ơn tới các vị thần linh đã giúp dân làng có được mùa màng bội thu.

Ghé thăm địa đạo Axòo tại Tây Giang

Địa đạo Axòo được xây dựng theo hình chữ Z, dài tới hơn 70km, ngoằn ngoèo nằm sâu trong lòng núi. Đây là nơi còn lưu lại 12km đường Trường Sơn huyền thoại với bóng cây rừng che khuất lối vào địa đạo. Ghé thăm nơi đây, du khách sẽ được tham quan địa đạo và hiểu hơn về những chiến tích anh hùng của cha ông ta trong những năm tháng chống Mỹ cứu nước.

Check-in thác R’Cung khi du lịch Tây Giang

Nếu huyện Núi Thành, Quảng Nam nổi tiếng với thác Hố Giang Thơm, thì huyện Tây Giang, Quảng Nam lại nổi danh với thác R’cung tại xã Bhalêê. Du khách tới đây sẽ được đắm mình trong vẻ đẹp huyền bí của núi rừng, hòa quyện trong làn nước mát lạnh. Hiện nay, điểm du lịch này đã xây dựng 6 nhà sàn để du khách nghỉ ngơi và thư giãn.

Bên cạnh việc ngắm cảnh, bạn có thể tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí như tắm thác, dòng nước mát lạnh sẽ giúp xua tan cái nóng mùa hè, mang lại cảm giác sảng khoái. Leo núi R’Cung cũng là một hoạt động lý thú cho những ai yêu thích khám phá và mong muốn tăng cường sức khỏe. Từ trên đỉnh núi, bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng toàn cảnh thác nước và thung lũng xung quanh một cách rõ nét nhất.

Thăm làng gốm Kanoon tại Tây Giang, Quảng Nam

Kanoon, một ngôi làng nổi tiếng thuộc xã AXan, nằm trên trục đường đến xã Ch’Om, huyện Tây Giang, Quảng Nam, giáp biên giới Lào, nơi có 100% dân số là người Cơ Tu với 132 hộ và 389 nhân khẩu. Điều đặc biệt ở đây là các nghệ nhân Cơ Tu không sử dụng bàn xoay khi làm gốm, mà dùng đôi bàn tay khéo léo để tạo ra những sản phẩm phục vụ sinh hoạt và trao đổi với các dân tộc khác trong vùng. Làng Kanoon còn là cái nôi của nghề gốm thủ công truyền thống của người Cơ Tu, tồn tại từ lâu đời giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ.

Ghé thăm rừng nguyên sinh Pơmu khi du lịch Tây Giang

Khám phá rừng di sản Pơmu là một hành trình đầy thử thách nhưng vô cùng cuốn hút cho mọi du khách. Đừng quên ghi lại những khoảnh khắc tuyệt đẹp giữa không gian bao la của núi rừng, bên dưới những thân cây cổ thụ cao ngút trời, phủ đầy rêu phong của thời gian.

Vùng lõi “vương quốc Pơmu” rộng khoảng 450 ha, bao phủ núi Zi’liêng ở độ cao 1.350m so với mực nước biển, được người dân tộc Cơ Tu phát hiện năm 2011. Trong số 1.396 cây Pơmu đã được kiểm đếm, có 725 cây có đường kính từ 1,5m trở lên đã được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản. Theo ông Bríu Liếc, Bí thư Huyện ủy Tây Giang, có những cây Pơmu có tuổi đời từ 250 đến hơn 1.000 năm, trong đó có một số ít cây trên ngàn năm tuổi. Đặc biệt, có một cây nằm sâu trong rừng được xem là chúa tể của vương quốc Pơmu với đường kính hơn 4m, và khi khoan lấy mẫu đã xác định cây này có tuổi đời 1.832 năm.

Đặc sản Tây Giang Quảng Nam có gì?

Đã ghé Tây Giang Quảng Nam, nếu chưa nếm thử các món đặc sản Quảng Nam thì quả là thiếu sót. Người Cơ Tu Tây Giang có cả kho tàng văn hóa ẩm thực truyền thống vô cùng đa dạng.

Với những nguyên liệu chủ yếu từ thiên nhiên như rau rừng, hoa trái sẵn có, thịt rừng,… du khách đến với Tây Giang sẽ được nếm thử những món đặc sản mang đậm hương vị núi rừng như: Cơm lam, thịt nướng ống, ếch đá xào, món rạ (z’ră), bánh cuốt của người Cơ Tu, rượu Tà-vạt,… Những món ăn mộc mạc, dân dã này sẽ khiến người ta nhớ mãi.

Về đồ uống của người Cơ Tu cũng rất phong phú, với các loại rượu từ cây rừng tự nhiên như tà vạt, tơr đin, mía, dứa, chuối, sắn cộng với men tự nhiên như vỏ cây chuồn, men hỗn hợp từ hơn 10 loại thảo dược quý trị bệnh dạ dày, mất ngủ, xương khớp để tạo nên hương vị rượu sắn, rồi các loại rượu từ thảo dược như ba kích tím, đảng sâm, mật ong, khúc khắc, nấm lim xanh, sâm tam thất.